CNC Sistemlerinde Servo Motor Tork Hesaplamasının Önemi
Servo motor torku hesaplaması, bir CNC tezgahının veya otomasyon sisteminin verimli ve güvenilir bir şekilde çalışabilmesi için temel bir adımdır. Bu hesaplama, motorun belirli bir yükü belirli bir hızda ve ivmede hareket ettirebilmesi için ne kadar güç üretmesi gerektiğini belirler. Doğru tork hesabı şunları sağlar:
- Optimal Performans: Motorun aşırı veya yetersiz boyutlandırılmasını önleyerek en iyi dinamik tepkiyi ve konumlandırma hassasiyetini elde etmenizi sağlar.
- Enerji Verimliliği: Gereksiz yere büyük bir motor seçmek, daha yüksek enerji tüketimi ve maliyet anlamına gelir. Doğru boyutlandırma ile enerji verimliliği artırılır.
- Uzun Ömür: Motorun sürekli olarak aşırı yük altında çalışmasını engelleyerek ömrünü uzatır ve bakım maliyetlerini düşürür.
- Maliyet Optimizasyonu: İhtiyaç duyulan minimum torku karşılayan en uygun maliyetli motorun seçilmesine yardımcı olur.
Servo Motor Tork Hesaplamasında Temel Fiziksel Parametreler
Tork hesaplamasına başlamadan önce, CNC ekseninde hareket eden yükün ve hareket mekanizmasının temel fiziksel özelliklerini anlamak önemlidir:
- Yük Kütlesi (m): Hareket ettirilecek iş parçası, tabla ve diğer mekanik bileşenlerin toplam kütlesi (kg).
- Sürtünme Katsayısı (μ): Hareket eden yüzeyler arasındaki statik ve dinamik sürtünmeyi temsil eden katsayı. Lineer ray ve arabalar için bu değer genellikle üretici tarafından verilir.
- Maksimum Hız (v_max): Eksenin ulaşması gereken en yüksek doğrusal hız (m/s).
- Hızlanma Süresi (t_accel): Maksimum hıza ulaşmak için geçen süre (s).
- Vidalı Mil Hatvesi (p): Vidalı mil'in bir tam turda doğrusal olarak ilerlettiği mesafe (mm/tur veya m/tur).
- Vidalı Mil Verimi (η_mil): Vidalı milin mekanik verimliliği (genellikle %90-95 arası).
- Redüktör Oranı (i): Eğer sistemde planet redüktör kullanılıyorsa, redüktörün çevrim oranı.
- Atalet (J): Hareket eden sistemin dönme direncini ifade eder (kg.m²). Motor, redüktör, vidalı mil ve yükün ataleti ayrı ayrı hesaplanmalıdır.
CNC Eksenlerinde Servo Motor Tork Hesaplama Adımları
Tork hesaplaması genellikle iki ana bileşenin toplamından oluşur: Yükü hareket ettirmek için gereken sürekli tork ve hızlanma/yavaşlama sırasında gereken tepe tork.
Adım 1: Sürtünme Kuvveti (F_sürtünme) Hesaplaması
Yatay hareket eden bir eksende, yükün hareketine karşı koyan en önemli kuvvetlerden biri sürtünme kuvvetidir.
F_sürtünme = μ * m * g
Burada:
μ = Sürtünme Katsayısı (örn: 0.005 - 0.02 arası lineer kızaklar için)
m = Toplam Hareket Eden Kütle (kg)
g = Yer Çekimi İvmesi (9.81 m/s²)
Adım 2: Hızlanma Kuvveti (F_hızlanma) Hesaplaması
Yükü durağan halden istenen hıza çıkarmak veya hızını değiştirmek için bir hızlanma kuvveti gerekir.
a = v_max / t_accel (Doğrusal Hızlanma)
F_hızlanma = m * a
Burada:
a = Doğrusal Hızlanma (m/s²)
v_max = Maksimum Doğrusal Hız (m/s)
t_accel = Hızlanma Süresi (s)
m = Toplam Hareket Eden Kütle (kg)
Adım 3: Dikey Yük Kuvveti (F_dikey) Hesaplaması (Dikey Eksenler İçin)
Eğer eksen dikey hareket ediyorsa (örn: Z ekseni), yer çekimi kuvveti de hesaba katılmalıdır.
TR − TL
